Chronologia

Pierwszy popularnonaukowy artykuł na temat naszych badań był zatytułowany „Dwa metry w głąb przeszłości”, a to z tej przyczyny, że jedną z wyjątkowych cech stanowiska na Górze Zyndrama jest występująca na nim złożona stratygrafia – układ leżących na sobie kolejno warstw z różnych okresów chronologicznych. Wykopaliska na stanowisku o grubych układach stratygraficznych przebiegają trochę jak podróż w czasie. Tuż pod darnią eksplorujemy warstwy pozostawione przez najpóźniejszych mieszkańców takiego miejsca, a później z każdym centymetrem i metrem osadów cofamy się w stronę najstarszych epizodów osadniczych. W południowej części zbadanego obszaru nawarstwienia miały prawie dwa metry grubości (na fotografii dokumentacja przekroju wykopu z 2012 roku). Obniżenie terenu, w którym obecnie widoczna jest zachowana partia muru, powstało w trakcie naszych wykopalisk. Wyobrażenie o tym, jak wiele ziemi (przesyconej zabytkami) znajdowało się powyżej poziomu posadowienia fortyfikacji, daje uskok, który znajduje się na południe od zrekonstruowanej bramy wschodniej. Oprócz relacji stratygraficznych chronologia stanowiska w Maszkowicach widoczna jest również w przestrzeni. Grube warstwy z wczesnej epoki brązu występują tylko na wschodnim i północnym obrzeżeniu szczytowego plateau. W jego środkowej partii występują natomiast wyłącznie ślady jam i budynków z końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza.

W historii stanowiska można wyróżnić dwa główne okresy i kilka krótszych faz (por. schemat rysunkowy). Starsza faza osadnicza to trzy fazy osiedla z wczesnej epoki brązu. W pierwszej z nich (Maszkowice I) powstały w swojej pełnej okazałości kamienne fortyfikacje. Etap ten trwał dość krótko (pomiędzy 1750, a może nawet 1725 r. i około 1700 r. p.n.e.). Około 1700-1690 r. p.n.e. wierzchołek Góry został ścięty, a z pozyskanej w ten sposób ziemi usypany został taras budowlany oparty o mur. Na wierzchu tej ziemnej budowli stanęły drewniano-gliniane domy (faza Maszkowice II). Około 1650 r. p.n.e. budynki te spłonęły, lecz w ich miejscu postawiono nowe (faza Maszkowice III), które ostatecznie zostały opuszczone pomiędzy 1550 i 1500 r. p.n.e. Ponad pół tysiąca lat później na Górę Zyndrama dotarła kolejna grupa osadników, inicjując młodszą fazę osadniczą. Jej najważniejszą pozostałością jest gruba, czarna warstwa, która nakrywa relikty osiedla z wczesnej epoki brązu. Powstała ona w wyniku akumulacji odpadków i resztek kolejnych budynków, które wznoszone były na krawędzi plateau pomiędzy około 900 i 400 r. p.n.e. (fazy Maszkowice IV-VII). Pozostałości zabudowy z ostatniej fazy prehistorycznego zamieszkania stanowiska znane są głównie z centralnej partii plateau i pochodzą one z tzw. okresu lateńskiego (lata ok. 200-50 p.n.e.). Choć później już nikt nie mieszkał na szczycie Góry Zyndrama, to z jakichś względów miejsce to było odwiedzane, o czym świadczą pojedyncze zabytki z późnego okresu wpływów rzymskich (ok. 200-300 r. n.e.) i wczesnego średniowiecza. Najmłodsze wydobyte przez nas z ziemi artefakty to przedmioty związane z gospodarczym wykorzystywaniem plateau przez mieszkańców Maszkowic – ceramika z różnych okresów nowożytności, moneta z XIX w. i już niemal zupełnie współczesny guzik z płaszcza mundurowego z 1939 roku.