Zaplecze osiedla i gospodarka

Strategie gospodarcze dawnych społeczeństw odtwarza się w archeologii na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest przeanalizowanie tego, w jaki sposób – w warunkach prymitywnego rolnictwa – możliwe było wykorzystanie przestrzeni geograficznej otaczającej badane przez nas stanowisko. Z zasady miejsca intensywniej eksploatowane gospodarczo bardzo rzadko znajdowały się dalej niż kilometr lub dwa od strefy mieszkalnej. Sprawdzając te elementy środowiska, które w małym stopniu zmieniają się w czasie (rodzaj i typ gleby, stopień nasłonecznienia i nachylenie stoków), możemy wytypować strefy nadające się pod uprawę zbóż lub innych roślin oraz wskazać, gdzie prawdopodobnie relegowane były wypasy zwierząt albo skąd czerpano wodę.

Drugim kierunkiem badań, komplementarnym z pierwszym, są studia nad pozostałościami roślin i zwierząt pozyskanymi w trakcie badań wykopaliskowych. Prawie 4,5 tys. kości zwierzęcych, głównie odpadków kuchennych, pochodzących z nowych badań na Górze Zyndrama, oraz 150 prób ziemi poddanych analizie archeobotanicznej stanowią ogromną bazę źródłową dla tych analiz. Jednym z ich rezultatów jest zrekonstruowanie najbardziej prawdopodobnego modelu gospodarczego mieszkańców starożytnych osiedli w Maszkowicach (uproszczoną wersję takiego modelu dla osady z wczesnej epoki brązu prezentuje rysunkowy schemat poniżej). Innym wynikiem jest odtworzenie naturalnej szaty roślinnej, towarzyszącej prehistorycznym mieszkańcom Góry Zyndrama, w czym bardzo pomocne okazało się również wykonanie badania pyłku roślinnego z kopalnego jeziorka w Zbludzy (ok. 8 km od stanowiska w Maszkowicach).

W czasach istnienia fortecy z wczesnej epoki brązu klimat był dość wilgotny i nieco cieplejszy niż obecnie (subborealna faza rozwoju klimatu). Terasę nadzalewową Kotliny Łąckiej porastały wówczas świetliste dąbrowy – formacja roślinna rzadko dziś spotykana w południowej Polsce, a częstsza na południe od Karpat. Z kolei w wyższych partiach terenu dominowały buczyny; drzewa iglaste występowały w nich rzadziej niż obecnie. Mieszkańcy Góry Zyndrama wycinali dęby, robiąc miejsce dla pól uprawnych, które ulokowane były głównie w dolinie. Przy tej okazji zbierali owoce rosnące w leśnych okrajkach i nad samym Dunajcem. W trakcie polowań musieli zapuszczać się bardzo daleko, gdyż wśród licznych kości jeleni oraz rzadszych drapieżników (wilk, niedźwiedź) spotykane są też egzotyczne dla tego terenu łosie.

W młodszej fazie osadniczej, pod koniec epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza, klimat zmienił się na dużo chłodniejszy (tzw. wahnięcie subatlantyckie). Dąbrowy ustąpiły miejsca grądom, a w lasach pojawiło się znacznie więcej drzew iglastych. Zagęszczenie sieci osadniczej oraz zapewne częstsze i gwałtowniejsze wylewy Dunjaca sprawiły, że mniej intensywnie eksploatowano w tym okresie dno Kotliny Łąckiej, a pola przeniesiono w wyższe partie terenu. W rezultacie w uprawie wzrosła rola jęczmienia, kosztem bardziej wymagającej pszenicy.

Wysoce specjalistyczne badania nad dawną gospodarką prowadzone są w przypadku stanowiska w Maszkowicach przez większe zespoły badaczy zajmujących się archeozoologią (U. Gocman, J. Wilczyński, S. Pospuła-Wędzicha) i archeobotaniką (A. Mueller-Bieniek, M. Moskal-del Hoyo, K. Korzeń, M.S. Przybyła).